panel_3

Zasady korespondencji

W maju 1940 r. zawarto między Rumkowskim a Pocztą Rzeszy umowę w sprawie wymiany przesyłek, natomiast w czerwcu 1940 r. ustalone zostały zasady, które obowiązywały przy wysyłaniu korespondencji. Zostały przekazane mieszkańcom getta w Obwieszczeniu nr 63.

Obwieszczenie nr 63, regulujące zasady korespondencji
(Archiwum Państwowe w Łodzi)

Obwieszczenie nr 63

Na zarządzenie Poczty Rzeszy informuję, co następuje:

Zabrania się wymiany korespondencji bezpośredniej i pośredniej z państwami wrogimi (pośrednia korespondencja to przekazywanie niewrogim państwom zagranicznym informacji przeznaczonych do ich dalszego przesyłania dla wrogiej zagranicy).

Korespondencja z niewrogą zagranica jest zasadniczo dopuszczalna. W ruchu pocztowym do zagranicznych wrogich krajów zabronione jest wysyłanie wszelkiego rodzaju widokówek, naklejonych fotografii, przesyłek pisanych pismem dla niewidomych, zadań szachowych, krzyżówek i wszelkich innych łamigłówek. Ponadto zabrania się używania atramentu sympatycznego, języka esperanto i alfabetu hebrajskiego, stenografii i wyściełanych kopert oraz wrzucania przesyłek do skrytek pocztowych.

Kartki pocztowe i listy musza być napisane w języku niemieckim, wyraźnym I czytelnym charakterem pisma. Listy mogą mieć najwyżej cztery strony objętości.

Wszystkie listy adresowane do niewrogiej zagranicy musza być nadawane w okienku Wydziału Pocztowego przy pl. Kościelnym nr 6 albo przy ul. Rybnej 1.

Na wierzchu koperty musi być podany pełny adres nadawcy. Opłatę pocztowa należy uiszczać przy okienku; naklejanie znaczków jest zabronione. Powyższe zarządzenie obowiązuje również w ruchu pocztowym z Generalnym Gubernatorstwem.

Litzmannstadt-Getto, dnia 17 czerwca 1940 r.

(–) Ch. Rumkowski
Przełożony Starszeństwa Żydów
w Litzmannstadt

W Obwieszczeniu nr 121, które zostało opublikowane 16 września 1940 r. zostały uszczegółowione dalsze zasady korzystania z poczty:

Do skrzynek pocztowych wolno wrzucać tylko pisma do Rzeszy, General Government i Protektoratu.
Pisma wysyłane za granice muszą być osobiście nadawane przy okienkach mojego Wydziału Pocztowego: pl. Kościelny 6 i ul. Rybna 1, z jednoczesnym okazaniem dowodu osobistego z fotografią i potwierdzeniem zameldowania.
Uprasza się o wysyłanie w miarę możności tylko pocztówek.
Na pocztówkach zagranicznych po stronie służącej do wypisania adresu należy pisać tylko adres odbiorcy. Nadawca będzie dopisywany przy okienku pocztowym po okazaniu dowodu osobistego. Na stronie służącej do wypisania adresu nie należy umieszczać tekstu.
Wszystkie listy musza być otwarte.

Obowiązek pisania w języku niemieckim sprawiał części mieszkańców getta trudność. Aby ten problem rozwiązać powołane zostały w lutym 1941 r. przy obu oddziałach poczty biura pisania podań. Informujące o biurach obwieszczenie zawierało również szczegółowe zasady korespondencji dla osób samodzielnie piszących karty lub listy.

Obwieszczenie nr 216, regulujące zasady korespondencji
(Archiwum Państwowe w Łodzi)

Obwieszczenie nr 216

Dotyczy: otwarcia dwóch biur pisania listów w obrocie krajowym i zagranicznym dla osób prywatnych.

Jak powszechnie wiadomo, wszystkie pisma krajowe i zagraniczne musza być pisane czystym językiem niemieckim. Wobec tego jednak, że wiele kart pocztowych i listów napisano źle i niewyraźnie, zostały one zwrócone mojemu Wydziałowi Pocztowemu. Aby temu zapobiec, postanowiłem uruchomić dwa biura pisania listów, a mianowicie: przy pl. Kościelnym 4 i ul. Rybnej 1.
W biurach tych pod nadzorem mego Wydziału Pocztowego pisane będą listy i karty pocztowe, zgodnie z obowiązującymi przepisami. Opłata za napisanie karty pocztowej wynosi 10 fen. Opłata za napisanie listu wynosi 20 fen. Osobom prowadzącym korespondencję samodzielnie przypominam powtórnie, iż należy stosować się do obowiązujących przepisów, i nadmieniam, iż w wypadku nieprzestrzegania tychże pisma ich nie będą przesłane, lecz ulegną zniszczeniu.

Przepisy dla obrotu pocztowego z zagranicą:
– Pisać można tylko karty pocztowe.
– Karty musza być pisanie czytelnie, czysto i jedynie po niemiecku.
– Wysyłanie widokówek, nalepionych fotografii, pism dla niewidomych, szarad lub jakichkolwiek rysunków jest wzbronione.
– Nie wolno pisać w ogóle o sytuacji gospodarczej.
– Pisma winny być nadane przy okienku mego Wydziału Pocztowego przez wysyłającego osobiście, legitymującego się dowodem osobistym z fotografia oraz odcinkiem zameldowania.
– Na odwrocie karty nie wolno umieszczać tekstu ani też nazwiska wysyłającego, jedynie należy napisać adres i nazwisko adresata.
– Pisać należy krótko i zrozumiale.

Przepisy dla obrotu pocztowego w kraju:
– Pisać można zarówno listy i karty pocztowe.
– Listy – o wadze do 20 g.
– Koperty mogą być tylko zwykłe, bez podszewki.
– Nazwisko i adres nadawczy winny być wypisane.
– Nie wolno zwracać się o przesłanie paczek.
– Tekst listu obejmować może najwyżej cztery strony.
– Należy pisać krótko i zrozumiale.

Dla dobra ludności upraszam o ścisłe przestrzeganie powyższych przepisów.

Litzmannstadt-Getto, dnia 19 lutego 1941 r.

(–) Ch. Rumkowski
Przełożony Starszeństwa Żydów
w Litzmannstadt

Awiza używane przez pocztę w getcie
(Archiwum Państwowe w Łodzi)

Znak poczty w getcie

Na mieszkańców getta zostały nałożone podwójne opłaty pocztowe, w dodatku wyższe od taryfy niemieckiej. Opłacano zarówno przesyłki nadawane z getta, jak i za doręczane. Listonosze w getcie pobierali 10 fenigów (w walucie getta) za kartę pocztową, 20 fenigów za list krajowy oraz 20 fenigów za przesyłkę zagraniczną.

Brak drobnych pieniędzy sprawił, że w maju 1942 r. Wydział Pocztowy uzyskał zgodę na wydrukowanie bonów o nominale 10 fenigów.

Panujące w getcie ubóstwo spowodowało, że wiele osób zostało zwolnionych z opłat. Bez opłat dostarczano też karty pocztowe kierowane do Przełożonego Starszeństwa Żydów oraz niektórych urzędów, przede wszystkim Urzędu Pracy. Zdarzały się sytuacje, gdy Rumkowski zezwalał na wrzucanie do skrzynek bez dodatkowych opłat listów z pismami urzędowymi.

Na przesyłkach zwolnionych z opłat stawiano stempel Frei von Zuschlaggebühr (wolne od opłaty dodatkowej).